Psychologowie zgadzają się w tym, że posiadanie obowiązków przez dziecko korzystnie wpływa na jego rozwój. Inaczej jest w przypadku rodziców, którzy często mają dwa różne poglądy na ten temat. Niektórzy uważają, że dzieciństwo to przede wszystkim czas beztroskiej zabawy, a później – nauki. Nie wymagają od swoich dzieci tego, że będą posiadać i wykonywać swoje obowiązki – wszystko robią sami, aby pozostawić dziecku maksymalnie dużo czasu na tzw. dzieciństwo. Inni z kolei wychodzą z założenia, że nauka samodzielności i odpowiedzialności zaczyna się właśnie w domu – od prostych zadań, które powierzają swoim pociechom. Jak we wszystkim – również w tej kwestii ważny jest umiar i znalezienie „złotego środka”. Nie można wymagać od dzieci zbyt wiele, bo w ich życiu musi znaleźć się czas i przestrzeń na wszystko, także na zabawę, naukę i odpoczynek. Zbyt wysokie wymagania i natłok zadań mogą sprawić, że dziecko odczuwać będzie pewien rodzaj napięcia emocjonalnego, które niekorzystnie wpływa na jego rozwój, budowanie więzi rodzinnych, a także samopoczucie. 

Pierwsze obowiązki: kiedy zacząć?

Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie. Rodzic sam powinien obserwować swoje dziecko i wiedzieć, kiedy jest właściwy moment na wprowadzenie nowych zasad w domu. Obowiązki nie zawsze muszą być trudne czy czasochłonne. Odkładanie zabawek na miejsce po skończonej zabawie to coś, czego można nauczyć już 2-3 latka, a 5-6 latek chętnie podejmie się podlewania kwiatków czy ścierania kurzu w swoim pokoju. Zakres obowiązków, ich natężenie oraz formy egzekwowania muszą być dostosowane do wieku i możliwości dziecka. To kwestia bardzo indywidualna, dlatego nikt nie powie Ci, kiedy i jak zacząć wprowadzać obowiązki do planu tygodnia Twojego dziecka.

Przykładowe obowiązki dzieci w wieku szkolnym:

• rozpakowywanie plecaka i przygotowywanie zestawu podręczników na następny dzień,

• przygotowywanie zestawu ubrań na następny dzień,

• segregacja swoich ubrań do prania: osobno białe, osobno kolory,

• codzienne ścielenie łóżka,

• nakrywanie do stołu,

• podlewanie kwiatów,

• dbanie o to, żeby zwierzęta domowe zawsze miały wodę w misce.

Egzekwowanie wykonywania zadań

Ważne jest, aby wykazać się konsekwencją – to pozwala budować autorytet rodzica w oczach dziecka. Rodzic powinien być cierpliwy i dać dziecku przestrzeń na popełnianie błędów. Nie wszystkie zadania będą zawsze wykonane doskonale: łóżko może być nierówno posłane, naczynia niedomyte, a ubrania nieposkładane. Jednak nie każ dziecka za błędy, ale chwal je za chęci oraz za to, co robi dobrze. To pozwoli mu czuć się docenionym i nie zniechęcać się do wykonywanych zadań. Nagrodą za wypełnienie obowiązków powinna być pochwała i okazanie aprobaty, a nie nowa zabawka. Prezenty nie są dobrym pomysłem: dziecko, które jest nagradzane w ten sposób może łatwo popaść w tryb zadaniowy i dopełniać swoich obowiązków tylko dlatego, że będzie na nie czekać nagroda.

Korzyści płynące z posiadania obowiązków przez dziecko:

• Nauka odpowiedzialności – Twoje dziecko wie, że jest za coś odpowiedzialne i zna konsekwencje niedopełnienia obowiązków. O tyle, o ile konsekwencja niewytarcia kurzu w swoim pokoju nie będzie odczuwalna, o tyle uschnięte kwiaty, których dziecko zapomni podlać, będą wyraźnym sygnałem „coś nie zostało dopilnowane”.

• Poczucie bycia potrzebnym – dziecko, które aktywnie uczestniczy w życiu domu wie, że jest jego istotnym elementem: wpływa to na jego relacje z rodziną i przekłada się na budowane przez niego więzi.

• Systematyczność – obowiązki to czynności powtarzalne, więc dziecko, które je posiada, wyrabia w sobie nawyk systematyczności. W konsekwencji łatwiej mu planować, podejmować decyzje i wyciągać wnioski.

• Satysfakcja – dziecko, które ma obowiązki i jest chwalone za efekty swojej pracy, odczuwa satysfakcję i zadowolenie, co pozytywnie wpływa na jego poczucie własnej wartości.

• Przygotowanie do dorosłego życia – obowiązki kształtują w dziecku cechy, które odpowiadają także za lepsze wyniki w nauce i lepsze relacje z rówieśnikami.

Ustalony plan dnia jest ważnym elementem życia dziecka – warto, żeby znalazło się w nim miejsce nie tylko na zabawę i naukę, ale również na obowiązki domowe. Należy pamiętać, aby zadania te były dostosowane do wieku i możliwości. Nałożenie na dziecko nawet prostego obowiązku jest dobrą lekcją odpowiedzialności oraz dobrym przygotowaniem do dorosłego życia.