Czas (aktywnych) wakacji. Jak zaplanować letni wypoczynek z pożytkiem dla dziecka?

A ten powinien być poświęcony na aktywność – jednak inną niż te, które wykonuje się na co dzień. Jak więc zaplanować dziecku czas w trakcie wypoczynku, by wróciło do szkoły pełne sił i gotowe do nauki nowych rzeczy?

Z jakiego powodu dzieci potrzebują wakacji?

Dla większości uczniów nauka to nic innego jak praca. Zwłaszcza dla pierwszoklasistów jest ona bardzo intensywna. Przedszkolak uczy się bowiem spontanicznie poprzez zabawę, jednak w nowym, szkolnym środowisku napotyka nowe wymagania (związane choćby z warunkami, w jakich odbywa się nauka). Konieczność systematycznego uczęszczania do szkoły i czterdziestopięciominutowe „skoszarowanie” w ławkach plus długotrwałe koncentrowanie uwagi na zadaniach są bardzo męczące dla takiego malucha. Widać to szczególnie pod koniec roku szkolnego, gdy słońce i ciepło kuszą zza okna…

W tym momencie dorośli zapominają często o jednym. Dzieci muszą mieć zachowaną równowagę pomiędzy obowiązkami szkolnymi a zabawą. Ta ostatnia to przecież wciąż naturalna potrzeba i aktywność dla dzieci w młodszym wieku szkolnym. Niestety, z powodu dużej ilości lekcji, dodatkowych zajęć czy też mnóstwa zadań domowych, nie zawsze dzieciom starcza na nią czasu. Nic więc dziwnego, że wraz z pójściem dziecka do szkoły życie wielu rodzin zaczyna tak naprawdę koncentrować się głównie wokół związanych z nią obowiązków. Normą jest więc, że wszyscy z utęsknieniem wypatrują wakacji… Kłopot w tym, że aby się nimi w pełni cieszyć, trzeba je właściwie zaplanować – rzecz jasna z pożytkiem dla wszystkich, a już w szczególności dla dzieci.

 

Wakacje: czas na odpoczynek czy zorganizowaną aktywność?

Wakacje to czas, który bezwzględnie trzeba poświęcić na odpoczynek – czyli regenerację i „podreperowanie” twórczego potencjału. Każdy jednak lubi oderwać się od codzienności podczas urlopu w inny sposób. Jak więc w wydaniu dla malucha połączyć ciekawie spędzony czas z relaksem?

Jak wypoczywa dziecko?

To, jak odpoczywamy, w dużej mierze zależy od nas samych: naszych przyzwyczajeń, pasji i zainteresowań, warunków i aktualnych możliwości. Ale w przypadku dzieci odpoczynkiem są proste, sprawdzone pod każdą szerokością geograficzną i w każdej kulturze „chwyty”, czyli:

  • możliwość beztroskiego wyspania się,
  • szaleństwa w plenerze (wybieganie się po podwórku, wyjazdy poza miasto, kolonie, obozy, pobyt u rodziny na wsi),
  • swobodna aktywność twórcza (rysowanie, majsterkowanie, gotowanie itd.),
  • spokojne bawienie się ulubionymi zabawkami,
  • zatopienie się w świat fantazji, baśni, fikcji literackiej,
  • oglądanie filmów,
  • granie w gry planszowe i komputerowe,
  • robienie tego, na co ma się w danej chwili ochotę,
  • przysłowiowe siedzenie na trzepaku i żucie gumy z kolegami,
  • oraz zwyczajne, proste… nudzenie się.

Kiedy dziecko musi wakacje poświęcić na naukę?

Niestety, są sytuacje, gdy w okresie wakacji dziecko musi również znaleźć czas na naukę. Są to wyjątkowe sytuacje: egzamin poprawkowy lub konieczność wsparcia rozwoju poznawczego dziecka. Jeśli więc maluch musi to zrobić, to trzeba mu pomóc zorganizować taką pracę nad sobą.

  • W przypadku nauki do egzaminu poprawkowego (o którym opiekunowie prawni ucznia wiedzą z odpowiednim wyprzedzeniem) rodzic powinien odebrać od nauczyciela listę wymaganego zakresu wiedzy, który trzeba powtórzyć – tak by „trzymać rękę na pulsie” i mieć pod kontrolą, jaki materiał został przerobiony, a co jeszcze dziecku zostało do opracowania. Powinien mu też pomóc zaplanować, kiedy i w jaki sposób będzie się uczyło oraz kto ewentualnie pomoże mu w tej nauce. Uczniowie szkoły podstawowej nie umieją jeszcze sami zaplanować sobie nauki, nie zawsze też potrafią ocenić, czy się czegoś nauczyli w wystarczającym zakresie.

  • W przypadku gdy uczniowi klas I-III nauczyciel zalecił ćwiczenia usprawniające czytanie,pisanie czy liczenie, rodzic powinien najpierw skontaktować się z terapeutą pedagogicznym, który może przeprowadzić diagnozę przyczyn tych trudności. Zaproponuje on specjalny zestaw ćwiczeń, pokaże też, jak pracować z dzieckiem – tak by z jednej strony usprawniać określone umiejętności, z drugiej by było to dla dziecka atrakcyjne. Podpowie również, jak długo i jak często powinny być te ćwiczenia wykonywane.

 

Za, a nawet przeciw. Dwie strony wakacyjnego medalu

Nie ma chyba osób, które uważają, że wakacje są niepotrzebne. Jednak sporo dyskusji wzbudza już fakt ich długości.

  • Przeciwnicy dwumiesięcznych ferii twierdzą, że w tak długim czasie beztroski, dzieci zwyczajnie zapominają, czego nauczyły się w trakcie roku szkolnego. Faktycznie, letnia przerwa w nauce jest dość długa. Ale trzeba pamiętać, że programy nauczania oparte są na powtórkach – to właśnie one poprzedzają wprowadzanie nowych treści i umiejętności.

  • Zwolennicy wakacji z kolei uważają, że dzieci to nie maszyny. Dlatego by uchronić choć odrobinę ich beztroskiego czasu dzieciństwa, trzeba im dać prawo do błogiego „nicnierobienia”. Bo to im się po prostu należy.

Wyniki badań naukowych sprzyjają labie

Badania aktywności mózgu w czasie snu i odpoczynku prowadzone za pomocą encefalografu i rezonansu magnetycznego wykazały, że w trakcie wypoczynku mózg człowieka mimo wszystko wciąż intensywnie pracuje. W tym czasie aktywne są bowiem zupełnie inne obszary niż w trakcie wykonywania skomplikowanych zadań czy uczenia się. Naukowcy wciąż próbują wyjaśnić, dlaczego podczas odpoczynku komunikują się ze sobą bardzo odległe struktury mózgowe zlokalizowane w korze przedczołowej i ciemieniowej. Sądzą, że właśnie wtedy następuje nie tylko integracja zdobytej wiedzy i doświadczeń, ale kształtują się również pamięć autobiograficzna, wyobrażenia zdarzeń przyszłych oraz przewidywanie konsekwencji zachowań, rozumienie sytuacji społecznych oraz rozumienie i kontrolowanie emocji.

Wypoczynek, niezależnie od tego, jak długi, potrzebny jest każdemu – a już szczególnie dzieciom. Żeby jednak przynosił wymierne korzyści, warto go urozmaicić różnego rodzaju aktywnościami, zarówno fizycznymi, jak i umysłowymi. Rodzice powinni więc zaplanować ten czas z odpowiednim wyprzedzeniem uwzględniając przy tym poziom rozwoju dziecka oraz jego aktualne potrzeby. Oczywiście z umiarem, bo ten zawsze jest kluczem we wszystkim, co się robi na co dzień i od święta.

Wszyscy – od małych dzieci począwszy, a na dorosłych skończywszy – cały rok oczekują wakacji. Każdemu ten czas kojarzy się z jednym: wymarzonym wypoczynkiem i oderwaniem od codziennych zajęć. Dlatego dla utrzymania w dobrej formie zdrowia psychicznego i fizycznego niezbędne jest zachowanie równowagi między pracą a czasem wolnym.